Amper één subsidie toegekend voor wonen boven winkels !

Perscommunicatie 26 maart 2021.

In Roeselare hebben pogingen om de ruimten boven die winkelpanden als woongelegenheden geschikt te maken, nauwelijks succes gekend de voorbije 25 jaar.  Er werd amper één subsidie aangevraagd en toegekend ten bedrage van 10.000 euro voor het wonen boven winkels, namelijk in 2020.  Dit blijkt uit een antwoord van het stadsbestuur op een schriftelijke vraag van Brecht Vermeulen (N-VA).

Brecht Vermeulen :  “Als er in 10 jaar maar één subsidieaanvraag kwam, en het stadsbestuur in meer dan 25 jaar nauwelijks iets heeft kunnen veranderen op het vlak van wonen boven winkels, zou ze beter ook geen tijd en energie meer steken in dit soort van subsidiereglementen.

Bij elke volgende bouwaanvraag zou het stadsbestuur de eigenaars nog meer kunnen aansporen om woongelegenheden te voorzien bij de renovaties en uitbreidingen van hun handelspanden. Maar zolang er geen stedenbouwkundige aanvraag komt, kan dat ook niet besproken worden. 

De versnipperde eigendomstoestand in het kernwinkelgebied zorgt ervoor dat dit probleem maar zal opgelost geraken als de vastgoedmarkt de eigenaars naar een nieuwe totaaloplossing dwingt. De lokale overheid heeft hiervoor te weinig sleutels in handen.

De belangrijkste sleutel is de leegstandsbelasting.  Als je ziet hoeveel panden er leeg staan en hoeveel er met pop-up’s kunstmatig niet leeg staan, denken wij dat dit instrument nog meer moet worden gebruikt. We moeten alleszins vermijden dat eigenaars van de commerciële panden omwille van speculatie langdurig leeg laten staan. We moeten hen responsabiliseren om iets te ondernemen zodat hun panden opnieuw aantrekkelijk en betaalbaar worden voor nieuwe huurders, desnoods met herbestemmingen.”

In het reglement “Roeselare Bloeit” werd de subsidie ‘Wonen boven winkels’ opgenomen.  In het voorjaar 2020 werd het Roeselare Bloeit reglement vervangen door Shop#VANRSL, Proef#VANRSL en De Geziene Vitrine.  De subsidie ‘Wonen boven winkels’ kwam terecht in Shop#VANRSL.

In de huidige legislatuur werd één subsidie aangevraagd en toegekend voor één woongelegenheid, op 6 juli 2020 voor het adres Grote Markt 6. Het subsidiebedrag was 10.000 euro.

Al van in de jaren ’90 was in Roeselare de toenmalige Werkgroep Huisvesting bezig met het thema wonen boven winkels.  Het stadsbestuur richt zich al jarenlang vooral op de kansen, maar vond nooit een oplossing voor de bedreigingen voor de eigenaars. Aan de ene kant probeert men alle winkels te concentreren in een winkelkerngebied, terwijl men aan de andere kant ook nog eens de ruimten boven die winkels wil laten bewonen en daardoor gevelbreedte en winkeloppervlakte wil afnemen van die winkels. 

Dat ‘Wonen boven Winkels’ maar zelden van de grond geraakt is omdat het -net zoals in andere centrumsteden - botst op economische grenzen:

- De meeste winkelpanden zijn tegenwoordig eigendom van vastgoedbeleggers, die voor wie het huurrendement voor de gelijkvloerse winkelverdieping veel groter is dan voor de bovenliggende verdiepingen. 

- Om via een winkelpand in een drukke winkelstraat een toegang te verschaffen tot een appartement boven de winkelruimte, moet men dure winkeloppervlakte afnemen.

- De ruimte boven de winkel wordt vaak als de nodige opslag- en voorraadruimte gebruikt voor het winkelpand.

-Wonen boven winkels blijkt in bedrijfseconomische zin vaak onrendabel te zijn.  Het verbouwen is heel duur en de huuropbrengst is beperkt.

In Vlaanderen kon men Brugge en Mechelen positieve zaken realiseren, weliswaar dan buiten hun drukke winkelstraten. Maar in Gent, Kortrijk, Aalst, Mortsel en de meeste andere steden werden nauwelijks resultaten geboekt.

Het probleem speelt niet enkel in Vlaanderen. Ook in Engeland leeft datzelfde probleem, zo blijkt uit een rapport van de Federation of Master Builders (FMB) uit 2017 met de titel ‘Homes on our high streets’.  Dat stelt o.a. : “Local authorities should include proposals to make use of these empty spaces in their planning documents and also help find ways to overcome the various barriers, such as limited building access, so that we can tap into this much needed source of additional housing supply.”

In de Nederlandse steden is men al bijna 40 jaar intensief aan het werk rond het thema ‘wonen boven winkels’.  Tussen 1985 en 1996 kwamen er in Amsterdam zo elk jaar 50 woongelegenheden bij. Men heeft daarvoor ook specifieke stichtingen opgericht met wisselend succes. In Maastricht creëerde men 500 bijkomende woningen, maar in Zwolle gaf men eerlijk toe dat hun maatregelen mislukt waren.  Zelfs met bedragen tot 25.000 euro, zoals in Amsterdam was er geen stormloop aan subsidieaanvragen.

Sedert 2019 is er ook een nieuwe maatregel van kracht van de Vlaamse overheid, met belastingsvrijstellingen van meerdere jaren voor wie een leegstaande winkel tot woongelegenheden omvormt.